Iedere rij huizen eindigt met een kopgevel. Een gevel die door de tijd heen op hele verschillende manieren werd vormgegeven. Marjolein van Eig en Lidwine Spoormans bestudeerden het fenomeen kopgevels in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag en schreven het boek Koppen.
In 2004 schreef de Amerikaanse criticus en curator Aaron Betsky naar aanleiding van een tentoonstelling in het NAi (tegenwoordig Het Nieuwe Instituut, red.) over wonen in Nederland tussen 1850 en 2004: ‘Wat het karakter en gezicht van Nederland bepaalt zijn niet de paleizen of kantoren, operagebouwen of monumenten, maar de geleefde collectieve realiteit waarin de bewoners van dag tot dag wonen. De gebouwde ruimtes zijn aantrekkelijk vanwege de helderheid van de ontwerpen en de vanzelfsprekende alledaagse eenvoud.’
Het is deze keurige Nederlandse, alledaagse vanzelfsprekendheid die ons fascineert en die treffend tot uitdrukking komt in kopgevels van woningen. Gevels vormen als het ware het gezicht, de typerende doorsnede van het blok. De manier waarop ze zijn vormgegeven zegt iets over de tijd waarin ze zijn gebouwd. Kopgevels kunnen mooi zijn door reliëf, compositie, lichtval of het gekozen materiaal. Soms zijn ze nietszeggend of armoedig.
Voor de opdrachtgever betekent de kopgevel een kostenpost. Bij voorkeur maakt hij er zo weinig mogelijk, met zo min mogelijk ramen erin. Ook de bouwfysicus heeft ze liever niet. Hij denkt bij het grote gevelvlak aan warmteverlies, zeker als er veel openingen in zitten. De stedenbouwkundige wil juist wel ramen, want die bieden uitzicht op de straat. Sociale controle helpt hangplekken in een buurt voorkomen. De architect is enthousiast over vlakverdeling, materiaalgebruik en over woonkamers met uitzicht rondom. Iedereen heeft zo zijn eigen kijk als om het nut van een kopgevel gaat.
Constructief gezien is de kopgevel eigenlijk altijd een dragende wand. Of het gemakkelijk is er gaten in te maken, hangt af van het gekozen bouwsysteem. Soms nemen bewoners het heft in eigen handen. Ze verfraaien zelf ‘hun’ kopgevel en voegen kunst of kleur toe.
In de Freestyle-publicatie brengen we onze fascinatie voor kopgevels in beeld. We zijn op zoek gegaan naar aansprekende voorbeelden in drie grote steden: Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.
Na de goedbezochte presentaties in Amsterdam en Rotterdam presenteren wij onze bevindingen nu in Den Haag, de laatste grote stad die onderwerp is van de studie naar kopgevels. Wees welkom!
- Datum: vrijdag 26 Februari 2016 16:00 – 18:00 uur
- Locatie: Atelier Pro, Kerkhoflaan 11A Den Haag
Programma
- Introductie door architectuurjournalist Kirsten Hannema
- Lezing ‘Koppen’ door Marjolein van Eig en Lidwine Spoormans
- Aansluitend borrel
Toegang is gratis. Organisatie door BNA en Atelier PRO.
Freestyle: de geheime fascinaties van architecten
Architecten zijn verzamelaars. Van inspirerende gebouwen, bijzondere vormen, fascinerende plekken – alles wat ze helpt bij het maken van een ontwerp. Met de serie Freestyle brengt BNA Onderzoek deze verzamelingen in beeld.
Helaas heb ik de lezing over het aanzien van de kopgevel gemist.
Is er een boekwerk van?
Of komt dat wellicht nog?
Mvrgr, GMP
Ja er is een boek van. Meer info bij bna.nl